"တရားအားထုတ္ျခင္းဟူသည္"

စိတ္၏အလုပ္ျဖစ္သည့္ ကမၼ႒ာန္းေခၚ(Meditation) အားထုတ္ရာတြင္ စိတ္ကုိ အာရုံတစ္ခုတြင္ တည္ျငိမ္ေစရန္ စတင္ေလ့က်င့္ရသည္။ ဤသည္ကုိယေန႔ေခတ္တြင္ တရားအားထုတ္ျခင္းဟုေခၚၾကသည္။ အမွန္မွာ စိတ္ကုိ ဂနာျငိမ္ေစရန္ ထိန္းသိမ္းျခင္း၊ စိတ္ကုိ သူ႔သဘာဝအတုိင္း လႊတ္မထားျခင္း(Control of mind) သာျဖစ္သည္။ အတြင္းသိစိတ္ျဖင့္ အျပင္သိစိတ္ကုိ ထိန္းသိမ္းထားျခင္းသာျဖစ္သည္။ အျပင္သိစိတ္(ပဥၥဝိညာဏ)မ်ားသည္ ျပင္ပအာရုံရွိရာသုိ႔ ခႏၶာကုိယ္ျပဴတင္းေပါက္(ဒြါရ)မ်ားမွ ထြက္၍ သြားေလ့ရွိသလုိ အတြင္းသိစိတ္ (မေနာဝိညာဏ)မ်ားကလည္း အာရုံမ်ားကုိ ဆြဲေခၚေလ့ရွိ၏။ ဤသည္မွာ ဝိညာဏစိတ္မ်ား၏ အျပန္အလွန္ အာရုံႏွင့္ ပလူးတတ္သည့္ သဘာဝမ်ားျဖစ္သည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ မ်က္စိကုိပိတ္ ဆိတ္ျငိမ္ရာမွာ တရားအားထုတ္ၾကရသည္။ အေၾကာင္းမူ မ်က္စိကုိပိတ္ထားျခင္းျဖင့္ မ်က္စိေရွ့ေရာက္လာသည့္ အဆင္းအာရုံျမင္ကြင္းကုိ တားျမစ္လုိက္သည္။ ဆိတ္ျငိမ္ရာရွာရျခင္းမွာမူ မိမိတုိ႔ တရားအားထုတ္သည့္ နည္းမ်ားသည္ ဘုရားေလာင္း သိဒၶတၳမင္းသား ေျခာက္ႏွစ္ၾကာ ဒုကၠရစရိယာ အားထုတ္ စဥ္ကလုိ မိမိလက္ျဖင့္ နာႏွင့္မ်က္စိ၊ ႏွာေခါင္းေပါက္တုိ႔ကုိ ပိတ္၍ က်င့္သည္မဟုတ္ေပ။ (သုိ႔မဟုတ္) ဟိႏၵဴေယာဂက်င့္စဥ္ကဲ့သုိ႔ လက္မႏွစ္ခုျဖင့္ နားႏွစ္ဖက္၊ လက္ညွဳိး၊ လက္ခလယ္၊ေလးခုျဖင့္မ်က္စိႏွစ္လုံး၊ လက္သူၾကြယ္ႏွစ္ျဖင့္ ႏွာေခါင္းႏွစ္ေပါက္ကုိ ပိတ္၍ ပါးစပ္ႏွစ္ခုကုိ ခပ္တင္းတင္း ေလမထြက္နုိင္ေအာင္ ေစ့ထားကာ က်င့္ၾကသည္မဟုတ္ေပ။ မ်က္စိႏွစ္ဖက္ကုိသာ လက္မပါဘဲ အလုိမေလ်ာက္ သာမန္အေနအထား ျဖင့္ ပိတ္ထားကာ နားႏွင့္ နွာေခါင္းကုိမူ ဖြင့္ထားၾကသည္။ အကယ္၍ ဆူည့ံသည့္ ေနရာတြင္ အားထုတ္ပါက ဖြင့္ထားသည့္နားမွ အသံမ်ား ဝင္ေရာက္လာသျဖင့္ ၾကားသိစိတ္ျဖစ္စဥ္မ်ား ေပၚေပါက္လာကာ အတြင္း သိစိတ္က မထိန္းသိမ္းနုိင္ေတာ့ဘဲ အျပင္သိစိတ္ေနာက္သုိ႔ စိတ္ေရစီးေၾကာင္း(The current of Mind) အတုိင္း စီးဆင္းလုိက္ပါလ်က္ ထားသည့္ေနရာတြင္ စိတ္က မေနေတာ့သျဖင့္ တည္ျငိမ္မႈ(Concentrate) ပ်က္ကာ သတိလက္လြတ္ျဖစ္ရေလသည္။ သမာဓိ (Concentration) မျဖစ္နုိင္ဟု ဆုိရမည္ျဖစ္ပါသည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆိတ္ျငိမ္ရာသည္လည္း တရားအားထုတ္ရာတြင္ လုိအပ္သည့္အခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။ အဓိကမွာ စိတ္ကုိ ျပင္ပအာရုံမ်ားသုိ႔ မလုိက္ေစဘဲ ထားရာအာရုံတစ္ခုတည္းတြင္သာ ေနေစရန္ ေလ့က်င့္ရမည္ျဖစ္သည္။ ထားရာ အာရုံသည္ ျပင္ပအာရုံ(External Sense) ျဖစ္လ်ွင္ သမထလမ္း(Concentration of Method) ဟု ဆုိရမည္။ ဤသည္မွာ ရုိးရာကမၼ႒ာန္းလမ္းစဥ္ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶမေပၚမီ(သုိ႔မဟုတ္) သတၱဝါျဖစ္စဥ္မွစ၍ ရွိခဲ့သျဖင့္ ရုိးရာကမၼ႒ာန္းဟု ဆုိျခင္းျဖစ္သည္။ အနိမ့္ဆုံးအဆင့္ စိတ္မျငိမ္မသက္ျဖစ္ေနလ်ွင္ ဘဝင္မက်နုိင္သျဖင့္ အိပ္လုိ႔ ပင္မေပ်ာ္နုိင္။ အိပ္ေပ်ာ္ရန္မွာ စိတ္ျငိမ္ဖုိ႔လုိေပသည္။ ယင္းသည္ပင္လ်ွင္ ရုိးရာကမၼ႒ာန္းျဖစ္ေတာ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ စိတ္ျငိမ္ရုံမ်ွလုပ္သည့္ ကမၼ႒ာန္းမွန္သမ်ွသည္ သမထာသာရွိေသးသည္။ ျပင္ပ အာရုံကုိမယူဘဲ အတြင္းအာရုံ(Internal Sense) ဟုေခၚနုိင္သည့္ ကုိယ့္ခႏၶာကုိယ္အတြင္း ရုပ္ကုိျဖစ္ေစ၊ နာမ္ကုိျဖစ္ေစ၊ စိတ္ျငိမ္ ရုံမ်ွ ႐ႈၾကည့္ေနလ်ွင္လည္း သမာဓိသမထပင္ျဖစ္သည္။

အျခားဝါဒ၊ အျခားဘာသာမ်ားမွာကဲ့သုိ႔ ေထရဝါဒ ျမတ္ဗုဒၶသာသနာတြင္ (Psychic Power) တန္ခုိးရသည္ မရသည္။ (Miracles) တန္ခုိးၾကီးသည္ မၾကီးသည္မွာ အဓိကမဟုတ္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က တန္ခုိးျပျခင္းကုိပင္ တားျမစ္ပိတ္ခဲ့ေသးသည္မဟုတ္ပါလား။ သုိ႔ေသာ္ ေထရဝါဒ ဗုဒၶဝါဒီတုိ႔သည္လည္း အတၱကုိ ဗုဒၶဝါဒ (ျမန္မာ့ရုိးရာ) အရ ျဖဳတ္ေနၾကေသာ္လည္း အတြင္းစိတ္တြင္မူ အတၱက ကင္ဆာေရာဂါအျဖစ္ အျမစ္တြယ္ ေနသည္မွာ ၾကာျပီျဖစ္၍ အနတၱေနာက္ မလုိက္ေသးဘဲ တန္ခုိးမ်ားေနာက္ ေကာက္ေကာက္ပါတုန္းပင္ရွိေန ၾကေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။ ရုိးရာ(သီလဗၺတုပါဒါန္) အေလ့စြဲ၊ အက်င့္စြဲ ဓေလ့ထုံးစံမ်ားကုိ အမွား (သီလဗၺတပရာမာသ) အျဖစ္ မျမင္နုိင္ မပယ္နုိင္ျဖစ္ေနၾကေသာေၾကာင့္ တန္ခုိး၊ ေဗဒင္၊ မႏၱာန္ပုဂၢဳိလ္မ်ားအဖုိ႔ အထက္တန္းက်စြာ ေနနုိင္၊ စားနုိင္၊ သြားနုိင္၊ ၾကြားနုိင္သည့္ (Boastful power) တန္ခုိးမ်ားျဖင့္ ဘုန္းၾကီး ကုန္ၾက၏။ဤသုိ႔ျဖင့္ ရုိးရာကမၼ႒ာန္းမွ မလြတ္နုိင္ဘဲ (Peace of mind or the power with pride) စိတ္ခ်မ္းသာမႈရရုံမ်ွျဖင့္ ေက်နပ္ၾက၏။

ဗုဒၶ၏ အဓိကကမၼ႒ာန္းသည္ ဝိပႆနာ(ရုိးရာလြန္ကမၼ႒ာန္း)(Insight of Meditation)ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶသည္ ရုိးရာမွန္သမ်ွ ဖဲခြာစြန္႔လႊတ္ခဲ့သူျဖစ္သည္။ သတၱေလာကတြင္ ပညာရွိႏွင့္ သူေတာ္ေကာင္း အေခၚခံသူတုိ႔ ေနာက္သုိ႔လုိက္သူမဟုတ္။ မည္သည့္ပညာရွိ၊ သူေတာ္ေကာင္းဆုိသူတုိ႔မွ မထုတ္ေဖာ္နုိင္သည့္တရားကုိ ပထမဆုံးေဖာ္ထုတ္နုိင္သူ(First Discoverer) ျဖစ္သည္။ ျမတ္စြာဘုရားေဖာ္ထုတ္နုိင္ခဲ့သည့္ တရားသည္ ျဖဴစင္ သန္႔ရွင္းအညစ္ေၾကး ကင္းစင္သည့္(Noble) အရိယတရားျဖစ္သည္။ ဗုဒၶသည္ သူေဖာ္ထုတ္နုိင္သည့္ တရားကုိ ေဟာျပေၾကျငာရာတြင္ မည့္သူ႔မ်က္ႏွာကုိမွ မငဲ့ဘဲ တည့္တည့္မတ္မတ္ ရွင္းလင္းျပခဲ့သည္။ ဤသုိ႔ေသာ တရားစကားမ်ဳိးကုိ နားလည္လုိက္မီနုိင္ေအာင္ ေမြးရာပါ ဗီဇစိတ္(ေခၚ) ပဋိသေႏၶ+ ဘဝင္စိတ္ တုိ႔တြင္ ဥာဏ္(ေခၚ) (Genesis- Knowledge or IQ) ျမင့္မားစြာ ပါရွိဖုိ႔ လုိသည္။ဗုဒၶဘာသာ၏ အဓိကအခ်က္ မွာ ေနရာတကာ ဥာဏ္ကုိ အသုံးခ် ခုိင္းျခင္းျဖစ္သည္။ ဥာဏ္ကုိ အသုံခ်ခုိင္းေသာ္လည္း ၾကိဳးစားမႈ (Effort Or Energy) ဝီရိယႏွင့္ လုပ္ငန္းအေပၚ မ်က္ျခည္မျပတ္မႈ (Mindfulness) သတိတုိ႔ကုိ အျမဲတမ္းမွတ္မိေနရန္ သညာ(Perception Or Memory) ရွိေနဖုိ႔ လုိေၾကာင္း ထပ္ခါတလဲလဲေျပာခဲ့သည္။ မၾကိဳးစားဘဲအပ်င္းထူ ေနသူကုိ ျမတ္စြာဘုရားက မၾကိဳက္ရုံမ်ွမက အျပစ္ပင္တင္ေသးသည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ သတိ(Mindfulness) ႏွင့္ ဝီရိယ(Energy)ကုိ ဥာဏ္(Konwledge)ႏွင့္ ထိန္းကြပ္ထားျပီး မွတ္ဥာဏ္ (Memory)အားေကာင္းေရးသည္ ဗုဒၶဘာသာဝင္တုိ႔ လုိက္နာရမည့္ အဓိကအလုပ္ျဖစ္သည္။ထုိ႔ေၾကာင့္ ဝိပႆနာတရားကုိ သတၱေလာက၏ အစဥ္အလာရုိးရာ(Tradition) ကုိ ပယ္ဖ်တ္နုိင္သည့္၊ ရုိးရာတံတုိင္းကုိ ထြင္းေဖာက္ေက်ာ္လြန္နုိင္သည့္ ပဋိေဓဝ(Penetration) ရုိးရာလြန္ ကမၼ႒ာန္း ျဖစ္ေၾကာင္းဆုိျခင္းျဖစ္သည္။ ဝိပႆနာဟူသည္ ဝိ+ ပႆနာ=အထူး+အျမင္၊ၾကည့္ျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ အထူးဆုိသည္ကုိ “အထူးထူး အျခားျခား၊ ကြဲကြဲျပားျပား၊ ေသေသခ်ာခ်ာ၊ အထူးထူး အျပားျပား၊ ေစ့ေစ့စပ္စပ္ ဟု အဓိပၸာယ္ေဖာ္လ်ွင္ ဝိ-ဟူသည္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာျခင္း(Analysis)” ျဖစ္လာသည္။ ပႆနာကုိ ၾကည့္ျခင္း၊ ျမင္ျခင္း အဓိပၸာယ္ေဖာ္ လ်ွင္ “ၾကည့္ျခင္း၊ ေတြ႕ျမင္၊ ႐ႈျမင္၊ သိျမင္၊ ေတြးျမင္” “ျမင္” ဆုိသည့္စကား၏ ဒီဂရီကြာပုံကုိ နားလည္လာမည္ ျဖစ္သည္။ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ (Insight)ဟု ျပန္ေလ့ရွိၾကရာ ယင္းကုိ ေလ့လာလ်ွင္လည္း IN=အတြင္းအထဲ၊ “Sight=ျမင္ျခင္း၊ ၾကည့္ျခင္း” ပင္ျဖစ္သည္။ သတၱဝါတုိင္း ၾကည့္ပါ ျမင္ပါဆုိလ်ွင္ ကိုယ့္ကုိယ္ကုိ ၾကည့္ဖုိ႔ထက္ ျပင္ပကုိသာ ၾကည့္ေလ့ရွိသည္မွာ ထုံးစံျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အတြင္းေဖာက္၍ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျမင္နုိင္သည့္ အျမင္ကုိ (Insight)ဟုဆုိသည္။

သုိ႔ျဖင့္ ဝိပႆနာဆုိသည့္ စကားကပင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ ေလ့လာၾကည့္႐ႈျခင္း( Self- Analitical View or Self Investigation or Self Analysis)ဆုိသည့္ သေဘာေဆာင္သည္ကုိ ေတြ႕ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း တစ္ေစ့တစ္ေစာင္းသိမွတ္ဖြယ္အျဖစ္ ေရးသားလုိက္ရပါသည္။

စာဖတ္သူအားလုံး သက္ရွည္က်န္းမာ စိတ္ခ်မ္းသာ၍ လုိရာဆႏၵမ်ားတစ္လုံးတစ္ဝတည္းျပည့္ဝၾကပါေစ။

အရွင္ဝိမလဝံသ(နာလႏၵာတကၠသုိလ္)